Zaparcia – jak zapobiegać i leczyć zaparcia – dietetyk z Centrum Medycznego CMP

Zaparcia – jak zapobiegać i leczyć zaparcia – dietetyk z Centrum Medycznego CMP

O zaparciach mówimy wtedy, gdy oddawanie stolca jest utrudnione i wymaga wysiłku, występuje w odstępach większych niż 3 dni, a konsystencja stolca jest nadmiernie zbita. Osoby zmagające się z zaparciami często zgłaszają uczucie niepełnego wypróżnienia.


Kto cierpi na zaparcia? Objawy i przyczyny zaparć

Zaparcia są niezwykle częstą dolegliwością związaną z dysfunkcją przewodu pokarmowego. Statystyki pokazują, że problem zaparć dotyczy 14% populacji na świecie, a w Polsce zmaga się z nim co ósma osoba.

Najczęstsze objawy towarzyszące zaparciom to:

  • bóle brzucha,
  • uczucie nasilonego parcia na stolec,
  • ból przy defekacji,
  • brudzenie bielizny,
  • brak łaknienia,
  • uczucie niepełnego wypróżnienia.

Przyczyny zaparć mogą być różne – niekiedy jest to pojedynczy czynnik, a w innym przypadku przyczyna może być złożona i związana z chorobami współistniejącymi.

U osób zdrowych prawidłowy pasaż stolca przez jelito grube trwa od 20 do 72 godzin, a czas przejścia stolca zależy od sposobu odżywiania, stopnia aktywności fizycznej, przyjmowanych leków czy poziomu stresu. Modyfikacja tych czynników często wystarczy, aby pozbyć się zaparć.

Problem jest większy gdy zaparcia powiązane są z innymi chorobami takimi jak niedoczynność tarczycy, cukrzyca, przewlekła choroba nerek, porfiria, rak jelita, depresja, zaburzenia lękowe, anoreksja, bulimia, choroba Hirschsprunga.

 

dietetyk centrum medyczne cmp

Jak leczyć zaparcia?

Leczeniem, od którego zaczyna się terapię zaparć, jest zastosowanie środków niefarmakologicznych – rozpoczyna się zazwyczaj od modyfikacji stylu życia oraz zmiany sposobu odżywiania. Zaparcia często związane są z brakiem ruchu.

Aktywność fizyczna

Zaleca się zastosowanie umiarkowanego wysiłku przez 30-60 minut dziennie – może to być szybki spacer, nordic walking, trucht. Aktywność fizyczna pobudza pracę jelita grubego, skraca czas przejścia stolca przez jelito, poprawia konsystencję stolca, zmniejsza ilość nagromadzonych gazów.

Sposób odżywiania

Zaparciom sprzyja dieta wysokoprzetworzona, bogata w produkty smażone, słodkie, uboga w błonnik pokarmowy i płyny.


Dieta przy zaparciach

  • Przy zaparciach ważne jest, aby zastosować dietę bogatą w błonnik pokarmowy.

Włókna pokarmowe możemy dostarczać w formie suplementów diety lub razem z pożywieniem. Dobrym źródłem błonnika są produkty zbożowe z pełnego przemiału – pełnoziarniste pieczywo, kasze gruboziarniste – gryczana, perłowa gruba, ryż brązowy, płatki owsiane/żytnie/orkiszowe, warzywa i owoce.

W przypadku dzieci, których dieta do tej pory była uboga w błonnik należy zwiększać go stopniowo. Początkowo podając gotowane warzywa, a dopiero w następnym kroku surowe, owoce najpierw bez skórki, potarte, a następnie w całości ze skórką.

Pamiętajmy, aby stopniowo zwiększać ilość błonnika w diecie – zbyt duża podaż włókien może spowodować bóle brzucha, wzdęcia, a przy niedostatecznej ilości wypijanych płynów może nasilić zaparcia.

  • owoce i warzywa (głównie surowe i ze skórką) np. pomidory, ogórki, papryka, jabłka, maliny, truskawki, śliwki suszone (zaleca się zjadanie kilku śliwek na czczo)
  • rośliny strączkowe – soczewica, ciecierzyca, fasola, groszek zielony
  • orzechy i ziarna – migdały, orzechy, sezam
  • otręby pszenne – mogą być pomocne u młodzieży i osób dorosłych, jednak trzeba stosować je ostrożnie w niewielkich ilościach, ponieważ mogą spowodować niedrożność jelit. Po włączeniu do diety otrąb należy pamiętać o zwiększeniu ilości wypijanych płynów.
  • siemię lniane – zaparzyć w wodzie – spożyć razem z pestkami
  • produkty fermentowane – kefiry, maślanki, jogurty – zawierają bakterie probiotyczne, które mają bardzo dobry wpływ na perystaltykę jelit
  • probiotyki – bakterie probiotyczne usprawniają pracę jelit, przyspieszają pasaż stolca, poprawiają trawienie, zmniejszają ilość gazów
  • płyny – Przy zaparciach należy pamiętać o wypijaniu większej ilości płynów (woda, herbata, napary ziołowe, soki warzywne i owocowe, napoje mleczne). Zalecane jest wypijanie minimum 2 litrów płynów dziennie.

Czego unikać, bo działa zapierająco?

Niekorzystny wpływ na funkcjonowanie jelit ma dieta wysokoprzetworzona. Czyli bogata w produkty oczyszczone – pozbawione witamin, składników mineralnych, ale przede wszystkim błonnika pokarmowego.

Nie zaleca się spożywania:

  • słodyczy – szczególnie te z czekoladą, ciasta, ciasteczka, inne wyroby cukiernicze,
  • słonych przekąsek – chipsy, krakersy, paluszki,
  • fast foodów,
  • słodkich napojów,
  • kakao i produktów zawierających kakao,
  • jasnych oczyszczonych produktów zbożowych – białe pieczywo, jasne makarony, biały ryż, kasza manna.

mgr Katarzyna Różycka

dietetyk kliniczny w Centrum Medycznym CMP Piaseczno