Jesienno-zimowa pogoda sprzyja infekcjom górnych i dolnych dróg oddechowych. Zatkany nosy i kaszel są częstym powodem dla którego lekarze i rodzice sięgają po nebulizatory. I tu pojawia się wiele pytań. Jakie leki możemy stosować sami? Jaki nebulizator powinniśmy wybrać? Czy naprawdę warto podawać leki tą drogą?

Inhalacje – efekt działania, kiedy stosować

Niewątpliwą przewagą terapii inhalacyjnej jest to, że lek trafia bezpośrednio do miejsca, do którego chcemy go dostarczyć. Efekt działania będzie zatem szybszy aniżeli w przypadku podania doustnego. Ponadto na plus należy zaliczyć łatwe jej wykonanie oraz to, że nie wymagana jest koordynacja wdechowo-wydechowa (możliwość podania u dzieci, nawet nie współpracujących).

Nebulizacje określonego produktu leczniczego u dzieci są wskazane w chorobach dolnych dróg oddechowych takich jak m.in. astma oskrzelowa, mukowiscydoza, zapalenie oskrzeli i oskrzelików oraz w chorobach górnych dróg oddechowych takich jak przewlekły nieżyt nosa i gardła, zapalenie zatok przynosowych, ostre zapalenie nagłośni, ostre zapalenie krtani i zespół krupu.

Jaki inhalator wybrać?

Na rynku jest kilka rodzajów nebulizatorów: pneumatyczne, siateczkowe i ultradźwiękowe. Najbardziej popularne i przystępne cenowo są  inhalatory pneumatyczne, jednak przy wyborze nebulizatora i sposobu podawania leków należy kierować się wiekiem dziecka:

• dzieci <3rż – nebulizator pneumatyczny klasyczny, inhalacja przez maseczkę
• dzieci ≥3. rż. – nebulizator pneumatyczny klasyczny, inhalacja przez ustnik
• dzieci ≥5. rż. – nebulizator pneumatyczny aktywowany wdechem (sterowany wdechem)
• nebulizatory siateczkowe – bez ograniczeń wiekowych
• nebulizatory ultradźwiękowe – bez ograniczeń wiekowych (u małych dzieci konieczne korzystanie z maseczki ściśle przylegającej do twarzy lub namiotu)

Drugim ważnym aspektem właściwego doboru urządzenia jest uzyskanie najlepszego aerozolu (monodyspersyjny, MMAD <2,5 µm, FPF >65%) dużej depozycjj płucnej (>50% ND), małej depozycji ustno-gardłowej (<10% ND) oraz bardzo małe straty leku (5–20% ND). Krótko mówiąc nebulizator ma mieć parametry pozwalające na dotarcie jak największej dawki leku do najgłębszych struktur płuc. Bardzo ważna jest również właściwa technika nebulizacji, maseczka musi być dopasowana do twarzy (nieszczelność zmniejsza efektywną dawkę leku deponowanego w oskrzelach nawet o 50–80%! ), do wieku dziecka (do 3rż nie powinna mieć dziurek bocznych, u starszych dzieci preferowana jest inhalacja przez ustnik), inhalacja powinna odbywać się w pozycji siedzącej lub leżącej, nebulizacji nie należy przerywać.

Po każdej inhalacji wszystkie części ruchome powinny zostać umyte. W przypadku niektórych leków należy również umyć dziecku buzię i wypłukać jamę ustną. Bardzo chętnie wykorzystywanym przez rodziców elementem inhalatora jest smoczek, który ma za zadanie uspokoić dziecko w trakcie zabiegu. Zdecydowanie odradzam, dziecko w trakcie ssania połyka więcej leku aniżeli otrzymuje drogą inhalacji. Chociaż wydaje się to trudne należy stopniowo dziecko przyzwyczajać do inhalacji w masce. Dobrą opcją są w takiej sytuacji nebulizatory siateczkowe, praktycznie niesłyszalne w trakcie pracy, lub inhalacja dziecka podczas snu.

Inhalacje bez konsultacji z lekarzem?

Czym możemy inhalować dziecko w infekcji bez konsultacji z lekarzem? W zasadzie tylko i wyłącznie solą fizjologiczną. Jest to działanie bezpieczne, wspomagające proces leczniczy poprzez nawilżanie dróg oddechowych oraz rozrzedzanie zalegającej wydzieliny w nosie. Sól hipertoniczna (2,2 lub 3%) prowokuje do kaszlu, nie można jej podawać u dzieci z nadreaktywnością oskrzeli, stężone roztwory mogą nasilać skurcz oskrzeli u chorych na przewlekłe choroby dróg oddechowych. Sól z kwasem hialuronowym nawilżającym drogi oddechowe, nie nadaje się do nebulizatorów membranowych ze względu na to, że wielkość cząsteczek jest zbyt duża, aby przejść przez membranę i w efekcie zostaje ona zatkana. Budezonid jest najczęściej stosowanym lekiem w nebulizacji w pediatrii, ze względu na szerokie wskazania kliniczne oraz na udokumentowaną efektywność i bezpieczeństwo u dzieci w różnych przedziałach wiekowych, należy jednak pamiętać, że podajemy go ze ścisłych wskazań lekarskich.

• Nebulizacja: czym, jak, dla kogo, kiedy? Polski Konsensus Nebulizacyjny prof. dr hab. n. med. Andrzej Emeryk, prof. dr hab. n. med. Michał Pirożyński Zespół ekspertów: mgr inż. Jacek Bodasiński, dr hab. n. med. Zbigniew Doniec, dr. n. med. Emil Florkiewicz, prof. dr hab. n. inż. Leon Gradoń, prof. dr hab. n. med. Ryszard Kurzawa, dr. n. med. Teresa Małaczyńska, dr hab. n. med. Henryk Mazurek, prof. dr hab. n. med. Zenon Siergiejko, dr hab. n. inż. Tomasz Sosnowski, mgr inż. Janusz Taff

• Technika i zasady stosowania leków w nebulizacji w leczeniu chorób dolnych dróg oddechowych u dzieci. dr med. Ewa Cichocka-Jarosz, lek. med. Przemko Kwinta Medycyna Praktyczna Pediatria 12.12.2002 aktualizacja 7.7.2014
• Aerozoloterapia.pl